USTAWIENIA HELLINGERA
Spis Treści
W Polsce stosuje się różne nazwy na określenie ustawień systemowych, postaram się wymienić wszystkie: ustawienia Hellingera, ustawienia hellingerowskie, ustawienia rodzinne (nie mylić z psychoterapią rodzinną), ustawienia rodzin, konstelacje systemowe, konstelacje rodzinne. Ustawienia nie są metodą akceptowaną przez klasyczną psychologię ani rodzajem psychoterapii.
Ustawienia Hellingera są nową metodą pracy z psychiką człowieka i nie ma jeszcze bezpośrednich badań naukowych na ich temat. Natomiast biorąc pod uwagę niektóre modele ludzkiej psychiki, nie można też wykluczyć sensu ich stosowania.
Modele ludzkiej psychiki
Już Zygmunt Freud przedstawiał psychikę człowieka jako górę lodową, której tylko wierzchołek jest dostępny naszej świadomości. Również Carl Gustaw Jung uważał, że znaczna część ludzkiej psychiki jest nieświadoma oraz dodatkowo wprowadził pojęcie nieświadomości zbiorowej, która zawiera wspólne dla wszystkich ludzi i powtarzane w różnych kulturach wzorce reagowania (instynkty), myślenia, przeżywania i zachowania człowieka, które nazwał archetypami. Podobny model wypracował włoski psychiatra i psychoterapeuta Roberto Assagioli, którego zdaniem w nieświadomości zbiorowej są zapisane doświadczenia naszych przodków oraz naszego narodu i rasy. Prowadzone od kilkudziesięciu lat badania nad dziedziczeniem lęków i traum poprzez pamięć komórkową zarówno u ludzi, jak i u zwierząt mogą częściowo potwierdzać te modele.
Przyczyny psychicznych zaburzeń
Etiologia większości najpoważniejszych zaburzeń psychicznych do dziś nie jest jednoznacznie wyjaśniona, co pozwala przypuszczać, że istnieją czynniki, których klasyczna psychologia jeszcze nie bierze pod uwagę. Wiele fobii oraz natręctw ma również bardzo irracjonalny charakter, jak np. lęk przed pająkami, patologiczne podpalanie czy przymus ciągłego mycia rąk, o ekscentryczności i spektrum objawów schizofrenii oraz innych zaburzeń psychotycznych nawet nie wspominając.
Ustawienia Hellingera dają dostęp do nieświadomej części psychiki
Z własnego doświadczenia wielu z nas wie również, że są zjawiska, które trudno wyjaśnić, np.: znaczące sny, intuicja, sytuacje, gdy myślimy o kimś i ta osoba do nas dzwoni, to, że w niektórych rodzinach w kolejnych pokoleniach wydarza się taka sama sytuacja, to, że czasem nasze relacje miłosne przebiegają w ciągu całego życia według pewnego schematu lub że doświadczamy lęków, które nie znajdują uzasadnienia w historii naszego życia.
Jak ustawienia wyglądają w praktyce?
Ustawienia Hellingera pozwalają na szybki dostęp do tego, co znajduje się w tej części naszej psychiki, do której na co dzień nie mamy dostępu. W praktyce jest to praca grupowa, przypominająca odgrywanie dramy, w której obce osoby reprezentują ważne osoby z naszego życia. To tak jakbyśmy mogli zobaczyć część naszego psychicznego życia w postaci krótkiego filmu. Elementem, którego nie da się na chwilę obecną wyjaśnić naukowo, jest to, że osoby biorące udział w tym przedstawieniu, zachowują się tak, jak osoby z naszego życia. Trudno to oddać w opisie, tylko doświadczenie tej metody – bycie klientem lub reprezentantem w ustawieniu kogoś innego, pozwoli zrozumieć, jak silne jest jej oddziaływanie. Obraz działa dużo mocniej niż słowa, dlatego uruchamia też wiele emocji i procesów. To właśnie dotarcie do tych ukrytych emocji, które w sobie nosimy (i wychodzą z nas w najmniej pożądanych momentach), jest tu jednym z efektów. Decydując się na udział w ustawieniach, należy wziąć pod uwagę, że początkowo możemy być w stanie lekkiego szoku i czuć się trochę gorzej. Z czasem jednak wgląd, który uzyskaliśmy w nasze nieświadome motywy, pozwoli nam zintegrować to doświadczenie oraz zacząć działać i reagować z nowego poziomu świadomości.
Ustawienia systemowe w pracy indywidualnej
Metodę ustawień Hellingera można też stosować w pracy indywidualnej w gabinecie. W tej formie pracy zamiast żywych reprezentantów klient ustawia figurki, które symbolizują ważne osoby z jego życia, a prowadzący pomaga mu interpretować otrzymany obraz w oparciu o wiedzę z zakresu psychologii i ustawień hellingerowskich. Prowadzący i klient mogą też wchodzić w reprezentacje ważnych osób z życia klienta, żeby ułatwić mu skontaktowanie się z własnymi uczuciami oraz zrozumienie swoich bliskich.
Wiedza o życiu i relacjach płynąca z ustawień Hellingera
Bert Helinger, który rozwinął i spopularyzował metodę ustawień systemowych, napisał wiele książek, w których dzieli się swoimi wglądami i doświadczeniami zebranymi w wieloletniej pracy tą metodą. Znaczna część tej wiedzy wydaje się zgodna z odkryciami dokonanymi w psychologii, pozostała część nie była jeszcze analizowana na gruncie tej dziedziny. Jest to fascynująca wiedza o życiu i prawach, które nim rządzą. Znajomość tych praw pomaga funkcjonować w bardziej pełny i szczęśliwy sposób, unikać niepotrzebnego cierpienia oraz w pewnym sensie „zaoszczędzić” dużo czasu.
Zastosowanie ustawień hellingerowskich
Za pomocą ustawień Hellingera można znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące ważnych obszarów naszego życia, do których należą relacje rodzinne, związki miłosne, wychowywanie dzieci, życie zawodowe, zdrowie fizyczne i umysłowe, a nawet kwestie duchowe. Dzięki ustawieniom systemowym można dotrzeć również do przyczyn niezrozumiałych uczuć, reakcji i tendencji, pojawiających się w naszym funkcjonowaniu, takich jak na przykład nieuzasadnione poczucie winy, odmienności, samotności, zagubienia czy braku sił i motywacji w życiu codziennym.
Ustawienia systemowe – terapia i rozwój
Ustawienia hellingerowskie można traktować zarówno jako metodę terapeutyczną, jak i rozwoju osobistego. Tym, co pomaga, jest tu zobaczenie naszych „problemów” z nowej perspektywy, czyli zrozumienie mechanizmów, które do tej pory pozostawały dla nas nieuświadomione. Ta nowa perspektywa daje nam szansę zrezygnowania z utrwalonego i powtarzanego w ciągu życia sposobu myślenia i zachowania oraz wprowadzenia zmian w naszym życiu.
